Rajcza

, dzisiaj Fabryka Opiekuńczo-Leczniczy

Rajcza – wieś gminna w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie żywieckim, w gminie Rajcza. Geograficznie położona jest w Beskidzie Żywieckim, w górnym biegu Soły na trasie linii kolejowej Żywiec–Zwardoń. W bezpośrednim sąsiedztwie Rajczy znajduje się Żywiecki Park Krajobrazowy. Miejscowość jest siedzibą gminy Rajcza. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bielskiego.

Wieś o charakterze letniskowym z infrastrukturą do uprawiania sportów zimowych. Liczne szlaki turystyczne. W części Rajczy-Nickulinie znajduje się schronisko młodzieżowe PTSM i Ośrodek Edukacji Ekologicznej.

Historia

Wieś Rajcza została założona w XVII w. na gruntach należących do królowej Konstancji, żony Zygmunta III Wazy. Należała do folwarku w Węgierskiej Górce.

W 1843 r. na terenach dworskich powstały zakłady żelazne.

W latach 1854-1894 właścicielem Rajczy był Teodor Primavesi, który przebudował tutejszy pałac i stworzył wokół niego park ze stawem i unikatowym drzewostanem.

W 1884 r. przez Rajczę przeprowadzono linię kolejową łączącą Wiedeń z Krakowem.

W 1894 r. wieś przeszła na własność Lubomirskich, którzy rozbudowali pałac, a w 1914 r. Rajczę zakupiła rodzina Habsburgów żywieckich. Arcyksiążę Karol Stefan Habsburg w 1916 r. przeznaczył pałac wraz z parkiem dla chorych kombatantów I wojny światowej.

Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich z 1888 roku poda

W okresie międzywojennym Rajcza była atrakcyjną miejscowością letniskową i bazą do uprawiania narciarstwa zimą. Handlem i usługami w dużej mierze zajmowali się Żydzi. Właścicielami karczm i wyszynków byli między inny

W 1921 r. we wsi żyło 132 Żydów. Zmarłych chowano na cmentarzu żydowskim w pobliskiej Milówce.

Podczas II wojny światowej Rajczę zajęły wojska niemieckie. 8 października 1939 r. Rajczę wraz z całą Żywiecczyzną wcielono do III Rzeszy.

Niemcy jeszcze jesienią 1939 r. przeprowadzili rejestrację wszystkich tutejszych Żydów. Przesiedlono ich na teren dawnego pałacu, gdzie utworzono obóz pracy przymusowej. Pracowali oni przy rozbiórce domów w Rycerce Dolnej. W styczniu 1940 r. okupanci nakazali Żydom noszenie białych opasek z niebieską gwiazdą Dawida. Następnie przesiedlono ich do getta w Suchej Beskidzkiej, skąd byli dalej transportowani do gett w Krakowie, Bochni i Chrzanowie. Na przełomie 1942 i 1943 r. trafili oni do obozów zagłady.

W październiku 1940 r. w ramach Akcji Saybusch wysiedlono 115 rodzin polskich (razem 501 osób), a w ich miejsce osiedlono 26 rodzin niemieckich (119 osób). Druga taka akcja miała miejsce 29 października 1940 r. W maju 1945 r. wieś zajęły wojska sowieckie.

Zabytki i inne miejsca godne uwagi

• Kościół parafialny z 1890 r. pw. św. Wawrzyńca i św. Kazimierza Królewicza. Przy kościele droga krzyżowa na pobliski szczyt zwany Compel oraz cmentarz legionistów z 1915 r.
• Pałacyk, należący dawniej do Karola Stefana Habsburga – byłego właściciela ziemi żywieckiej. W czasie I wojny światowej w pałacyku mieścił się szpital wojskowy, a następnie sanatorium dla osób chorych na gruźlicę. Obecnie znajduje się w nim zakład opiekuńczo-leczniczy.
• Park pałacowy o charakterze krajobrazowym, usytuowany u podnóży i na stoku wzgórza Compel. Drzewostan parku jest bogaty gatunkowo i zróżnicowany wiekiem. Drzewa, wśród których przeważają świerki, buki, jesiony i klony, rosną w zgrupowaniach zwartych i luźnych. Wśród nich znajduje się 6 pomników przyrody, w tym 2 sosny wejmutki o obwodzie w pierśnicy 310 cm, lipa drobnolistna o obwodzie 470 cm, klon jawor o obwodzie 340 cm, wiąz górski o obwodzie 320 cm i dąb szypułkowy o obwodzie 310 cm.

• Dom rodzinny Konhauzerów, dawny dom żydowski, wybudowany w latach 80. XIX w. z charakterystyczną wieżyczką, umożliwiającą w czasie Święta Kuczki biesiadowanie pod gołym niebem na pamiątkę wyprowadzenia z Egiptu i okresu pobytu na pustyni.

Piesze szlaki turystyczne

Rajcza dw. PKP – Schronisko PTTK na Hali Boraczej – Prusów – Żabnica
Rajcza dw. PKP – Nickulina – Redykalny Wierch – Schronisko PTTK na Hali Lipowskiej – Schronisko PTTK na Hali Rysiance – Romanka

Struktury wyznaniowe

• Kościół rzymskokatolicki

• Parafia św. Wawrzyńca Diakona Męczennika i św. Kazimierza Królewicza w Rajczy

Świadkowie Jehowy

Zbór Rajcza

Urodzeni w Rajczy

• Franciszek Bryja – duchowny katolicki, zamordowany w KL Dachau
• Maciej Kreczmer – biegacz narciarski
• Edward Lach – aktor filmowy i teatralny
• Ludwik Szymański – działacz Polskiej Organizacji Wojskowej, zamordowany w Katyniu
• Antoni Poszowski – dyrygent, teoretyk muzyki
• Jacek Stolarski – burmistrz Grójca

Mierzeja Wiślana

Mierzeja (abstrahując od niewielkiej zachodniej części) jest chwiejnie zurbanizowana dodatkowo praktycznie niezindustrializowana. Wszystkie miejscowości położone w jej polskiej części (abstrahując od Gdańska) dawny dawno wioskami rybackimi, i aktualnie są miejscowościami wypoczynkowymi.

Nazwa

Nazwę „Mierzeja Wiślana” wprowadzono urzędowo w 1950 roku, zastępując poprzednią niemiecką nazwę mierzei – Frische NehrungZarządzenie Ministra Administracji Publicznej spośród dnia 15 grudnia 1949 r. (, s. 76). Najpierw polską nazwą była Mierzeja Świeża. Stosowano dodatkowo nazwę Mierzeja Fryska.

W języku rosyjskim Mierzeja Wiślana owo Балтийская коса (Bałtijskaja kłosek).

Granice

Mierzeja Wiślana ma circa 96 km długości dodatkowo 1–2 km szerokości. W tym dookoła 30 km przypada na sektor Żuław Wiślanych, 56 km na aspekt oddzielający Zalew Wiślany od chwili Zatoki Gdańskiej (w tym 30 km po stronie polskiej) aż do Cieśniny Piławskiej a ok. 10 km przypada na sekcja w ciągu Cieśniną Piławską aż do Lochstedt. Północną granicą mezoregionu jest Zatoka Gdańska, będąca częścią Morza Bałtyckiego. Od południa graniczy z Żuławami Wiślanymi oraz przez zalew z Wybrzeżem Staropruskim. Granicę uzupełnia od zachodu Pobrzeże Gdańskie.

Mezoregion leży na terenie miasta Gdańska i powiatu nowodworskiego oraz obwodu kaliningradzkiego (Rosja).

Wcześniej ten mezoregion, podobnie jak Mierzeja Helska, Wybrzeże Słowińskie oraz Wysoczyzna Żarnowiecka, był zaliczany do Pobrzeża Kaszubskiego, w systemie regionalizacji Kondrackiego są one osobnymi mezoregionami.

Geologia i geomorfologia

Mierzeja Wiślana jest wielką piaszczystą wydmą, której wysokość w niektórych miejscach przekracza 30 metrów. Mierzeja została zbudowana przez morze w wyniku działań fal morskich. Drugim, obok falowania morskiego, równie ważnym czynnikiem kształtującym wydmy Mierzei Wiślanej był (a teraz w mniejszym stopniu jest) wiatr. Najwyższa wydma, Wielbłądzi Garb (56m n. p. m.) znajduje się kilka kilometrów na wschód od Krynicy Morskiej.

Sieć wodna

Mierzeja Wiślana zamyka deltę Wisły i oprócz ujść Wisły w mezoregionie nie ma żadnej sieci wodnej.

Klimat

Temperatura powietrza

Warunki klimatyczne w mezoregionie są wyraźnie inne od tych w głębi kraju, ale podobne do tych w innych nadmorskich mezoregionach. Średnia temperatura roczna jest nieco wyższa niż na pojezierzach, jednak nieco niższa niż w centrum Polski. Wiosną jest chłodniej niż w głębi kraju, lecz jesienią wyraźnie cieplej. Średnia roczna oraz średnia dobowa amplituda temperatur są mniejsze niż w głębi kraju, ze względu na większe ciepło właściwe wody w morzu. Wpływ Bałtyku jest również widoczny w długości pór roku – na wybrzeżu zimy są znacznie krótsze, a jesień dłuższa. Prawie nie występuje przedwiośnie. W zachodniej części mezoregionu na klimat wpływ ma również oddziaływanie aglomeracji trójmiejskiej.

Przyroda

Flora

Warunki klimatyczne oraz glebowe powodują, że na terenie mierzei wykształciła się roślinność charakterystyczna dla wybrzeża. W podziale geobotanicznym roślinność ta jest zaliczona do "Krainy Wybrzeża".

Roślinność mierzei wiślanej występuje w charakterystycznych pasmach. Podstawową roślinnością plaży jest honkenia piaskowa, rukwiel nadmorska, powodująca miedzy innymi hamowanie wydm. Oprócz tego występują inne słonorośla związane z siedliskami plaż np. solanka kolczysta.

Na wydmie białej dominują luźno rosnące trawy. Typowymi trawami polskiego wybrzeża są piaskownica zwyczajna oraz wydmuchrzyca piaskowa. Oprócz traw rzadko występuje lepiężnik oraz groszek nadmorski a także bylica polna, która rośnie również poza strefą nadmorską.

Na wydmie szarej oprócz roślin występujących na wydmie białej pojawia się wiele zielenic, sinic oraz turzyca piaskowa, szczotlicha siwa, kocanki piaskowe. Dzięki zwiewaniu obumierających roślin na wydmach tych tworzy się niewielka warstwa próchnicy.

Naturalną roślinnością centralnej części mierzei jest bór sosnowy. Sosna zwyczajna jest drzewem, które bardzo dobrze radzi sobie w trudnych warunkach. Sosna jest rośliną pionierską na wydmie szarej. Ze względu na działalności wiatru sosny rosnące na wydmach są mocno zdeformowane korony oraz pnie są niesymetryczne. Oprócz sosny w borach sosnowych rosną: jałowiec pospolity i wierzba piaskowa. W runie boru sosnowego występuje wrzos zwyczajny, bażyna czarna oraz borówka brusznica.

Ochrona przyrody

Na Mierzei Wiślanej znajdują się Park Krajobrazowy Mierzeja Wiślana oraz cztery rezerwaty przyrody:

• Ptasi Raj W całości na terenie Gdańska

• Mewia Łacha Częściowo na terenie Gdańska
• Kąty Rybackie
• Buki Mierzei Wiślanej.

Ludność, gospodarka, komunikacja

Ludność i urbanizacja

Mimo że większość terenu Mierzei zajmują miasta Gdańsk, Krynica Morska oraz Bałtijsk w Rosji, tereny są słabo zurbanizowane, szczególnie na terenie Gdańska, poza przemysłowo-mieszkaniową dzielnicą Stogi z Przeróbką.

Gospodarka

Mierzeja jest wykorzystywana głównie w celach turystycznych. Ze względu na niestabilność gruntu poza zachodnim skrawkiem obszar ten nie jest zindustrializowany.

W zachodniej części na granicy z Pobrzeżem Kaszubskim znajduje się Port Gdańsk.

Komunikacja kolejowa

Na terenie mezoregionu znajduje się północny fragment wąskotorowej, obecnie działającej w ograniczonym zakresie tylko w sezonie letnim, Żuławskiej Kolei Dojazdowej – 15 stacji i przystanków: Lewy Brzeg Wisły, Prawy Brzeg Wisły, Mikoszewo, Jantar, Jantar Port, Jantar Młyn, Jantar Leśniczówka, Junoszyno, Stegna Gdańska, Stegna PKS, Sztutowo Muzeum

Drogi

Przez całą długość mezoregionu przebiega droga wojewódzka nr 501, krzyżująca się w Stegnie z drogą wojewódzką nr 502. Na 13. kilometrze trasy na Przekopie Wisły znajduje się przeprawa promowa.

Turystyka

Wszystkie miejscowości położone w polskiej części Mierzei były niegdyś wioskami rybackimi, a obecnie są miejscowościami wypoczynkowymi. Rejon jest znany z terenów umożliwiających uprawianie sportów wodnych. W miejscowościach na terenie mezoregionu znajdują się zabytki oraz inne atrakcje turystyczne. Do najbardziej znanych należą:

• Kościół Ryglowy w Stegnie
• Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej
• były obóz koncentracyjny w Sztutowie
• molo w Krynicy Morskiej
• latarnia morska w Krynicy Morskiej
• Żuławska Kolej Dojazdowa.

Przez Mierzeję Wiślaną prowadzi Jantarowy Szlak–Międzynarodowy Szlak Nadmorski E9.

Partie polityczne Islandii

Partie działające

Ważniejsze partie polityczne działające na Islandii

Partie koalicji rządzącej:

• Partia Postępu (Framsóknarflokkurinn, FSF)
• Partia Niepodległości (Sjálfstæðisflokkurinn, SSf)

Partie opozycyjne:

• Sojusz (Samfylkingin, SF)
• Ruch Zieloni-Lewica (Vinstrihreyfingin – grænt framboð)
• Świetlana Przyszłość(Björt framtíð)
• Partia Piratów (Píratar)

Partie i organizacje pozaparlamentarne:

• Najlepsza Partia (Besti flokkurinn) – istnieje od 2009, reprezentowana w radzie miejskiej Reykjavíku
• Libertariańskie Towarzystwo Islandii (Frjálshyggjufélagið) – istnieje od 2002, nie bierze udziału w wyborach

Partie historyczne

• Partia Socjaldemokratyczna (Alþýðuflokkurinn) – istniała w latach 1916-1999, weszła w skład Sojuszu
• Komunistyczna Partia Islandii (Kommúnistaflokkur Íslands)) – istniała w latach 1930-1938, weszła w skład Partii Jedności Ludowej
• Partia Nacjonalistyczna (Flokkur Þjóðernissinna) – faszystowska, istniała w latach 1934-1944
• Partia Jedności Ludowej (Sameiningarflokkur alþýðu – Sósíalistaflokkurinn) – socjalistyczna, istniała w latach 1938-1968, weszła w skład Związku Ludowego
• Partia na rzecz Zachowania Narodu (Þjóðvarnarflokkurinn) – antyamerykańska, istniała w latach 1953-1968, weszła w skład Związku Ludowego
• Związek Ludowy (Alþýðubandalagið) – socjalistyczny, istniał w latach 1956-1999, wszedł w skład Sojuszu
• Unia Lewicowo-Liberalna (Samtök frjálslyndra og vinstri manna) – istniała w latach 1969-1974
• Lista Kobiet (Samtök um kvennalista) – feministyczna, istniała w latach 1983-1999, weszła w skład Sojuszu
• Partia Obywateli (Borgaraflokkurinn) – konserwatywna, istniała w latach 1987-1991, wchłonięta przez Partię Niepodległości
• Ruch Ludowy (Þjóðvaki) – lewicowo-populistyczny, istniał w latach 1994-1999, wszedł w skład Sojuszu
• Nowa Siła (Nýtt afl) – antyimigrancka, istniała do 2007, wchłonięta przez Partię Liberalną
• Partia Liberalna (Frjálslyndi flokkurinn) – istniała w latach 1998-2013, wchłonięta przez partię Świt
• Ruch Islandzki – Żywa Ziemia (Íslandshreyfingin – lifandi land) – istniał w latach 2007-2009, wszedł w skład Sojuszu
• Ruch Obywatelski (Borgarahreyfingin) – istniał w roku 2009
• Ruch (Hreyfingin) – istniała w latach 2009-2013

Kotlina Raciborska

Kotlina Raciborska (318.59) – mezoregion fizycznogeograficzny w południowej Polsce, stanowiący południowo-wschodnią część Niziny Śląskiej.

Położenie

Kotlina Raciborska położona jest po obu stronach górnej Odry, pomiędzy Wyżyną Śląską na wschodzie a Płaskowyżem Głubczyckim na zachodzie i Równiną Niemodlińską na północnym zachodzie. Mezoregion jest najdalej na południe wysuniętą częścią Niziny Śląskiej, która rozciąga się wzdłuż biegu Odry na terenie powiatu wodzisławskiego i raciborskiego oraz dalej na północ w kierunku Kędzierzyna-Koźla i Krapkowic. Powierzchnia wynosi 1219 km². Ponad połowa powierzchni gminy Racibórz leży w obrębie Kotliny Raciborskiej. Północno-wschodnią część Kotliny Raciborskiej przecina Kanał Gliwicki.

Geologia

Dno kotliny budują osady holoceńskie i są to utwory gliniaste i pyłowe, rzadziej ilaste i piaszczyste o zróżnicowanej miąższości. Natomiast pod nimi zalegają czwartorzędowe polodowcowe osady okruchowe w postaci piasków i żwirów.

Morfologia terenu

Powierzchnia Kotliny osiąga wysokości nieco poniżej 200 m n.p.m. Obszar ten jest bardzo słabo urozmaicony z przewagą rzeźby równinnej o różnicach wysokości z reguły nie przekraczających 3 metrów, a niewielkie urozmaicenia w rzeźbie tworzą zagłębienia w formie meandrycznych starorzeczy, często wypełnionych wodą lub podmokłych. Charakterystycznymi formami geomorfologicznymi w dolinie Odry są dwie tarasy akumulacyjne: zalewowy, który sięga 0,5 – 2,0 metrów nad poziomem rzeki oraz nadzalewowy, który sięga 4-7 metrów nad poziomem rzeki. Obszar przecina dolina rzeki Rudy.

Klimat

Na klimat kotliny duży wpływ mają ciepłe masy powietrza, które napływają z południa przez Bramę Morawską, a także oceaniczne masy powietrza, które napływają z zachodu. Klimat jest o wiele cieplejszy niż w ościennych krainach geograficznych. Średnia temperatura powietrza kształtuje się na poziom +8°C, lato jest długie, a zimy łagodne. Średnie opady atmosferyczne wahają się w przedziale 600–700 mm. W lecie przeważają wiatry północno–wschodnie, a w ziemie południowo–wschodnie. Związane jest to z tym, że przez około 40% roku następuje wymuszony przepływ mas powietrza przez Bramę Morawską.

Gospodarka

Prawobrzeżna (wschodnia) część regionu jest pokryta lasem, lewobrzeżna (zachodnia) stanowi krainę rolniczą. Nad Odrą rozwinęły się duże ośrodki przemysło

Karta 77

Dzieje

Impulsem na rzecz powstania ruchu było opublikowanie w Czechosłowacji Międzynarodowych Paktów Praw Człowieka. Deklarację Karty 77 przygotowano w grudniu 1976, a ogłoszono 6 stycznia 1977 z podpisami 242 sygnatariuszy i datą 1 stycznia 1977. W tekście Karty wskazywano na ciągłe naruszanie przez władze komunistyczne gwarantowanych umowami międzynarodowymi praw człowieka, w tym prawa do wolności wypowiedzi, wolności religii, prawa do prywatności. Podkreślano fakt prześladowań w związku z głoszonymi poglądami, np. poprzez pozbawienie pracy, czy możliwości kształcenia. Karta 77 deklarowała, iż jest wolną, nieformalną i otwartą inicjatywą osób o różnych przekonaniach, różnej wiary i profesji, które łączy pragnienie obrony praw człowieka. Odżegnywała się od działalności stricte politycznej. Sygnatariusze ustanowili swoimi reprezentantami (tzw. rzecznikami) Václava Havla, Jana Patočkę i Jiříego Hájka.

Wśród osób, które podpisały deklarację przed jej ogłoszeniem byli także m.in. Pavel Kohout, Zdeněk Mlynář, Petr Uhl, Jiří Dienstbier, Václav Benda, Václav Černý, Ludvík Vaculík, Pavel Landovský, Jaroslav Šabata, Jan Tesař, Jiří Němec, Ladislav Hejdánek, Marta Kubišová, František Kriegel, Petr Pithart, Jiří Lederer, Jaroslav Seifert, František Pavlíček, Josef Zvěřina.

Władze komunistyczne natychmiast rozpoczęły akcje represyjne i dezinformacyjne przeciwko Karcie. M.in. zbierano podpisy pod tzw. antykartą, w której deklarowano poparcie dla reżimu. Już 14 stycznia 1977 Vaclav Havel został aresztowany. Długotrwałe przesłuchanie przyczyniło się do śmierci Jana Patočki w dniu 13 marca 1977. Wielu sygnatariuszy utraciło pracę. W 1979 na długoletnie kary pozbawienia wolności skazani zostali Václav Havel, Petr Uhl, Jiří Dienstbier, Václav Benda.

Pomimo represji do 17 listopada 1989 Karta ogłosiła 572 dokumenty, a deklarację założycielską podpisało 1898 osób. Wśród głośniejszych dokumentów były tzw. Apel Praski (ogłoszony w 1985), w którym postulowano wycofanie obcych wojsk z Europy, postawiono kwestię zjednoczenia Niemiec, rozwijano wizję Europy jako wspólnoty niepodległych narodów, a następnie petycja "Kilka zdań" (czerwiec 1989), której autorzy (wśród nich Václav Havel) wzywali władze do zmian w systemie, w tym legalizacji inicjatyw niezależnych i wypuszczenia więźniów politycznych, a także podjęcia debaty nad przyszłością kraju. Sygnatariusze Karty aktywnie uczestniczyli w wydarzeniach Aksamitnej rewolucji. Po oficjalnym zakończeniu działalności w 1992 wielu uczestników inicjatywy pozostało aktywnymi postaciami sceny politycznej i społecznej Czech.

Rzecznicy Karty

• od stycznia 1977 Václav Havel (do maja 1977), Jan Patočka (do śmierci w marcu 1977) i Jiří Hájek
• od września 1977 Ladislav Hejdánek Marta Kubišová i Jiří Hájek
• od kwietnia 1978 Jaroslav Šabata, Ladislav Hejdánek i Marta Kubišová
• od listopada 1978 Ladislav Hejdánek i Václav Havel
• od lutego 1979 Václav Benda, Jiří Dienstbier i Zdena Tominová
• od czerwca 1979 Ladislav Hejdánek, Zdena Tominová i Jiří Hájek
• od stycznia 1980 Marie Hromadková, Zdena Tominová i Miloš Rejchtr
• od lutego 1980 Marie Hromadková, Miloš Rejchtr i Rudolf Battěk
• od stycznia 1981 Václav Malý i Bedřich Placák
• od lutego 1981 Václav Malý, Jaroslav Šabata i Bedřich Placák
• od stycznia 1982 Anna Marvanová, Ladislav Lis i Radim Palous
• od stycznia 1983 Anna Marvanová, Jan Kozlik i Radim Palouš
• od lutego 1983 Anna Marvanová, Jan Kozlik i Marie Rút Křížková
• od stycznia 1984 Václav Benda, Jiří Ruml i Jana Šternova
• od stycznia 1985 Jiří Dienstbier, Petruška Šustrová, Eva Kantůrková
• od stycznia 1986 Martin Palouš, Anna Šabatová, Jan Štern
• od stycznia 1987 Jan Litomiský, Josef Vohryzek, Libuše Šilhánová
• od stycznia 1988 Miloš Hájek, Bohumír Janát, Stanislav Devátý
• od stycznia 1989 Tomáš Hradílek, Dana Němcová, Alexandr Vondra
• od stycznia 1990 Jan Ruml, Miroslav Lehký, Miroslav Tyl

Kontakty z Polską

Od 1977 środowisko Karty utrzymywało kontakty z KOR-em. W Komunikatach KSS KOR odnotowywano represje, które dotykała czeskich dysydentów. W październiku 1977 działacze KOR-u wydali oświadczenie solidaryzujące się z sądzonymi w Pradze Václavem Havlem, Jiřím Ledererem i Františkiem Pavlíčkiem. 31 października 1977 KSS KOR ogłosił "List do Przyjaciół Czechów i Słowaków", w którym odwoływano się do pamięci Praskiej Wiośnie. Odpowiedź z podziękowaniami rzecznicy Karty wystosowali 16 listopada 1977. Symboliczny charakter miało spotkanie przedstawicieli obu grup w Karkonoszach w sierpniu 1978, którego efektem było wspólne oświadczenie w 10 rocznicę Praskiej Wiosny. Kolejne spotkanie we wrześniu 1978 zaowocowało listem do obrońców praw człowieka w innych krajach bloku wschodniego,w tym republikach sowieckich. Kolejne spotkania zostały udaremnione przez policję obu państw. Kolejnym ważnym wydarzeniem była głodówka w obronie aresztowanych dysydentów czeskich i słowackich w kościele Świętego Krzyża w Warszawie w dniach 3-10 października 1979 zorganizowana we współpracy z Radą Sygnatariuszy ROPCiO. Po wybuchu strajków w sierpniu 1980 rzecznicy Karty już 28 sierpnia 1980 wystosowali list z poparciem gdańskiego MKS. Od 1981 sygnatariusze Karty uczestniczyli też w przygotowaniach do podjęcia działalności przez Solidarności Polsko-Czeskosłowackiej, które zostały przerwane przez ogłoszenie stanu wojennego w Polsce. W lipcu 1987 uczestnicy Karty należeli do sygnatariuszy deklaracji założycielskiej Kręgu Przyjaciół Solidarności Polsko-Czeskosłowackiej

ORP Grom (1937)

ORP Grom – niszczyciel (podług polskiej przedwojennej nomenklatury kontrtorpedowiec) typu Grom, pełniący służbę w Marynarce Wojennej RP w latach 1937–1940. Zatopiony 4 maja 1940 na krzyż aeroplan język Goethego.

Historia

Zamówienie, budowa i konstrukcja

ORP „Grom” został zamówiony a skonstruowany w brytyjskiej stoczni J. Samuel White & Co. Ltd. w Cowes w Wielkiej Brytanii. Stępkę pod okręt położono 17 lipca 1935, zaś wodowanie nastąpiło 20 lipca 1936, a podniesienie bandery 11 maja 1937. „Grom” był dużym niszczycielem, podobnym do liderów flotylli. „Grom” oraz jego siostrzany okręt „Błyskawica” miały wspierać zbudowane we francuskich stoczniach niszczyciele „Wicher” i „Burza” w roli rdzenia Marynarki Wojennej II RP. Ponieważ Polska posiadała zaledwie jeden główny port morski, głównym zadaniem polskich sił morskich było zapewnienie eskorty dla transportów zaopatrzenia do lub z innych państw alianckich. Niszczyciele typu Grom zostały zaprojektowane, aby spełniać zarówno działania osłonowe polskiego wybrzeża jak i konwojów z zaopatrzeniem i związku z tym musiały być silniejsze od każdego nieprzyjacielskiego niszczyciela. Dwie turbiny parowe Parsonsa o mocy łącznej 54 000 KM razem z trzema kotłami i dwoma wałami zapewniały ORP „Grom” prędkość 39,5 węzłów, większą od standardowych prędkości innych niszczycieli jak np. amerykańskich typu Farragut lub typu Porter, brytyjskich typu Tribal lub niemieckich typu 1934. Ponadto, ponieważ nie było jasne, czy niszczyciele tego typu będą wykorzystywane do eskortowania konwojów do portu w Gdyni lub do portu w Konstancy w Rumunii, to możliwy zasięg był znacznie większy niż w przypadku innych niszczycieli operujących na Morzu Bałtyckim. Zasięg ORP „Grom” wynosił 3500 mil morskich (6500 km) przy prędkości 15 węzłów (28 km/h).

Służba operacyjna

30 sierpnia 1939 roku polskie niszczyciele ORP „Burza”, „Błyskawica” i „Grom” otrzymały rozkaz rozpoczęcia planu „Peking” i skierowania się w kierunku Wielkiej Brytanii, skąd miały eskortować konwoje zaopatrzeniowe do Polski. 1 września 1939 roku polskie niszczyciele napotkały brytyjskie niszczyciele HMS "Wanderer" i "Wallace". Brytyjskie okręty poprowadziły polską flotyllę do portu w Leith, a w nocy polskie niszczyciele wpłynęły do portu Rosyth. Nigdy jednak nie przeprowadzono żadnych konwojów zaopatrzeniowych, w celu pomocy dla Polski podczas kampanii wrześniowej i z tego powodu polskie okręty wspomagały głównie alianckie operacje morskie.

Podczas operacji morskich w czasie kampanii norweskiej ORP "Grom" został uznany przez niemieckich żołnierzy za prawdopodobnie najbardziej znienawidzony ze wszystkich okrętów alianckich w rejonie Narwiku. W niemieckich wspomnieniach z tych walk przewijają się określen

u , Groma Plass Narvik 4 maja 1940 roku, gdy "Grom" przygotowywał się do odcumowania z miejsca postoju, został namierzony i zaatakowany przez niemiecki bombowiec. Zmieniała się właśnie wachta, gdy kmdr ppor. Aleksander Hulewicz otrzymał meldunek z dalmierza: "Samolot nad nami, 5400 metrów". W chwilę później: "Rzucił bomby". Atakującego Heinkla He 111 pilotował por. Gerd KorthalsNależał on do jednostki Kampfgeschwader 100.. Dwie z sześciu zrzuconych bomb okazały się celne. Pierwsza wybuchła w rejonie maszynowni, uszkadzając poszycie burty na długości 20 m. Druga trafiła w śródokręcie. Tak wspomina to świadek wydarzenia, Karol Wizner: "Nagle wybuch, bomba trafiła w sąsiednie pomieszczenie. Poczułem straszliwe uderzenie pędu powietrza, który rzucił mnie o burtę. Nie straciłem przytomności, słyszałem jęk rannych, czułem dym. Chciałem się podnieść i nie mogłem wykonać ruchu. Z drugiego pomieszczenia wypełzł bosman Józef Drąg. Miał obciętą stopę. Krzyknąłem o pomoc. Czułem, że okręt pogrąża się w wodzie, woda już wlewała się do pomieszczenia. Rufa przechylała się na bok. To nam bardzo ułatwiło wydostanie się z tej pułapki, ponieważ okręt wyrzucał nas ze swojego wnętrza. Józef Drąg, mimo że sam ciężko ranny, ciągnął mnie do krawędzi burty. Znaleźliśmy się w wodzie, tam straciłem przytomność". Bomba trafiła w załadowaną wyrzutnię torped, których wybuch dopełnił dzieła zniszczenia. "Grom" zatonął w ciągu trzech minut, a wraz z nim na dno poszło 59 członków załogi (w tym 1 oficer, 25 podoficerów i 33 marynarzy). Rozbitków z okrętu ostrzelali Niemcy obserwujący wydarzenia ze stanowisk na brzegu. Uciszył ich dopiero ogień brytyjskiego niszczyciela HMS „Bedouina” biorącego udział w akcji ratunkowej.

6 października 1986 przeprowadzono pierwsze badanie wraku spoczywającego na głębokości 105 m. Kolejne badanie wraku miało miejsce w sierpniu 2010 i brało w niej udział 10 nurków z Polski i Szwecji. Uściślono wtedy, że okręt znajduje się na głębokości 115 m, a jego wrak spoczywa pionowo na ścianie skały i jest przełamany na pół. Podczas badań powstał film dokumentalny, a nurkom nie wolno było nic dotykać ani wyławiać.

Dane

• Zapas pali
• Znaki taktycz

Załoga okrętu

Dowód

• kmdr por. Stanisław Hryniewiecki (25 I 1937-20 VI 1938)
• kmdr ppor. Aleksander Hulewicz (20 VI 1938-4 V 1940)

Oficerow

• ppor. mar. Kazimierz Wnorowski

Ofiary zatonięc

Motörhead

(Londyn)

Motörhead – brytyjski zespół muzyczny powstały w 1975 roku spośród inicjatywy basisty a wokalisty Iana "Lemmy’ego" Kilmistera, jaki pozostaje jedynym stałym członkiem grupy. Zgrupowanie odniosła fortuna handlowy w latach 80. XX wieku, przeciwnie zaś jej albumy Overkill, Bomber dodatkowo Ace of Spades konsekwentny się inspiracją gwoli wielu wykonawców spośród nurtu heavy metal. Kilmister mimo kategoryzacji w gatunkach thrash i speed metal na którego rozwój wywarł wpływ określa muzykę Motörhead jako rock ‘n’ roll.

Grupa w swej twórczości porusza takie zagadnienia jak wojna, zło, dobro, seks czy uzależnienia, ponadto posiada charakterystyczne logo o nazwie Snaggletooth, którego autorem jest artysta Joe Petagno.

Historia

Zespół został założony przez Lemmy’ego Kilmistera (gitara basowa, śpiew) do którego dołączyli Lucas Fox (perkusja) oraz Larry Wallis (gitara) w 1975 roku jako Bastard. Motörhead wyrósł na doświadczeniach basisty, ale zdecydowanie odcinał się od tego, co grał Hawkwind, czyli jego poprzedni zespół. Motörhead charakteryzowała prosta i ostra muzyka przywołująca wprost ducha rock and rolla, przez co grupa zdobyła popularność zarówno wśród zdeklarowanych fanów heavy metalu, jak i punk rocka. W 1977 roku ukazał się debiutancki album grupy zatytułowany Motörhead. Dwa lata później ukazał się album pt. Overkill, a następnie tego samego roku album pt. Bomber oraz On Parole zawierający nagrania z sesji z roku 1975. W 1980 roku ukazał się piąty album grupy zatytułowany Ace of Spades. Tego samego roku ukazały się również dwa minialbumy grupy pt. The Golden Years oraz Beer Drinkers and Hell Raisers. W 1981 roku ukazał się trzeci minialbum grupy pt. St. Valentine’s Day Massacre. Rok później ukazał się album Iron Fist. Również w 1981 roku ukazał się pierwszy album koncertowy zespołu pt. No Sleep ’til Hammersmith. W 1982 roku ukazał się minialbum pt. Stand by Your Man. W 1984 roku ukazała się pierwsza kompilacja nagrań zespołu pt. No Remorse. W 1983 roku ukazał się album pt.Another Perfect Day.

W 1986 roku wydany został ósmy album zespołu pt. Orgasmatron. Rok później ukazał się album Rock ‘n’ Roll . W 1988 roku ukazał się drugi album koncertowy pt. No Sleep at All. W 1991 roku po czterech latach przerwy ukazał się album 1916 . W 1992 roku ukazał się album pt. March ör Die oraz minialbum 92 Tour EP. W 1993 roku ukazał się album Bastards. Dwa lata później wydany został trzynasty album grupy pt.Sacrifice. W 1996 roku ukazał się album Overnight Sensation. W 1998 roku ukazał się album Snake Bite Love. Rok później ukazał się trzeci album koncertowy zespołu pt. Everything Louder Than Everyone Else. W 2000 roku ukazał się album We Are Motörhead , tego samego roku ukazały się również trzy kompilacje nagrań pt.The Best Of, The Chase Is Better Than The Catch oraz Over The Top – The Rarities. W 2001 roku ukazała się piąta kompilacja nagrań grupy pt. All The Aces. Rok później ukazał się album Hammered. W 2003 roku ukazał się czwarty album koncertowy zespołu pt. Live at Brixton Academy The Complete Koncert. W czerwcu 2004 roku wydany został osiemnasty album zespołu pt. Inferno. 29 sierpnia 2006 roku ukazał się album Kiss Of Death. Nagrania zostały zarejestrowane w Paramount Studios w Los Angeles we współpracy z producentem muzycznym Cameronem Webbem. W ramach promocji do utworu "Be My Baby" został zrealizowany teledysk. Wydawnictwo było promowane m.in. podczas europejskich koncertów w Hiszpanii, Francji i Holandii.

W sierpniu 2008 roku ukazał się dwudziesty album zespołu zatytułowany Mötorizer. Pierwszy utwór z albumu zatytułowany "Runaround Man" został oficjalnie zaprezentowany 11 lipca tego samego roku w audycji Friday Rock Show prowadzonej przez Bruce’a Dickinsona na antenie stacji radiowej BBC 6 Music. Płyta dotarła do 82. miejsca listy Billboard 200 w Stanach Zjednoczonych, z kolei w Wielkiej Brytanii Mötorizer uplasował się na 32. miejscu. W styczniu 2010 roku oficjalna biografia formacji zatytułowana "Motörhe

Dyskografia

Towarzystwo Naukowe Warszawskie

Towarzystwo Naukowe Warszawskie (TNW) – polskie towarzystwo naukowe z siedzibą w Warszawie, o strukturze akademickiej z dwustopniowym członkostwem na podstawie wyboru.

Celem TNW jest popieranie i rozwijanie badań naukowych we wszystkich dziedzinach wiedzy, przez organizowanie zebrań naukowych, wykładów i odczytów, a także ogłaszanie konkursów na prace naukowe i przyznawanie nagród i prowadzenie działalności wydawniczej.

Historia

Powstało w 1907 i stanowiło kontynuację działalności Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie. Jego celem było rozwijanie i popieranie badań we wszystkich dziedzinach wiedzy oraz ogłaszanie po polsku prac naukowych.

Członkowie założyciele TNW wywodzili się głównie z koła warszawskiego członków Polskiej Akademii Umiejętności oraz z kręgu absolwentów Szkoły Głównej i członków Kasy im. Józefa Mianowskiego. Przed I wojną światową TNW stało się największą instytucją naukową na obszarze zaboru rosyjskiego. W październiku 1911 Edward Flatau przekazał TNW założoną przez siebie przy Towarzystwie Psychologicznym pracownię neurologiczną wraz z całym inwentarzem i zasiłkiem w wysokości 2000 rb. Towarzystwo Naukowe Warszawskie otrzymało w darze od hr. Józefa Potockiego dom przy ul. Śniadeckich 8 gdzie mieściła się pracownia neurobiologiczna. Przez wiele lat Flatau był jej kierownikiem. Wg Hermana Herman EJ. Historia neurologii polskiej 1975. Polska Akademia Nauk, Monografie z dziejów nauki i techniki, Tom XCVII, Wrocław "Dzień w dzień o godzinie 9 zjawiał się Flatau w pracowni neurobiologicznej przy ul. Śniadeckich 8. Tu wykonywał doświadczenia na zwierzętach, przeglądał preparaty histologiczne, zbierał piśmiennictwo, konferował ze swoimi współpracownikami. O godzinie 11 szedł na kawę do pobliskiej kawiarni Ostrowskiego przy zbiegu ul. Koszykowej i Marszałkowskiej i już po 15 minutach jechał do Szpitala na Czystem przy ul. Dworskiej 15". Pracownia prowadziła badania w zakresie anatomii ogólnej i porównawczej ustroju nerwowego, fizjologii, anatomii patologicznej, patologii doświadczalnej oraz terapii doświadczalnej układu nerwowego.

W trakcie II wojny światowej TNW działało konspiracyjnie, organizując zebrania i wspomagając działanie tajnego szkolnictwa wyższego w Warszawie. Straty osobowe z czasu wojny sięgnęły jednej trzeciej stanu przedwojennego. Zniszczeniu uległa siedziba TNW w Pałacu Staszica w Warszawie oraz liczne naukowe zakłady, pracownie i laboratoria.

Utworzenie Polskiej Akademii Nauk w 1951 r. połączone było z likwidacją TNW, którego majątek przekazano PAN.

23 listopada 1980 r. na zebraniu w mieszkaniu Piotra Kubikowskiego, gdzie dyskutowało ośmiu członków dawnego Towarzystwa, zapostulowano reaktywowanie TNW, jako korporacji uczonych, która "będzie rozwijała działalność odczytową i wydawniczą, obejmującą szeroką tematykę interdyscyplinarną". Stosowną uchwałę podjęto na kolejnym spotkaniu, w dniu 6 maja 1981 r. W listopadzie lista członków założycieli liczyła już 40 osób; przewodniczącym został chemik Wiktor Kemula. Oficjalnej rejestracji Towarzystwa w Urzędzie Miasta st. Warszawy dokonano 4 grudnia 1981 r.

Struktura TNW

W 1995 r. skupiało ok. 400 uczonych z kilku ośrodków naukowych kraju, w 6 wydziała

• językoznawstwa i historii literatury
• nauk historycznych, społecznych i filozoficznych
• nauk matematycznych i fizycznych
• nauk biologicznych
• nauk medycznych
• nauk technicznych z sekcją rolniczą

Oprócz tego 3 komisje zarządu główne

Prezesi TNW

1. Aleksander Jabłonowski (1907–1913)
2. Teodor Dydyński (1913–1916)
3. Bronisław Chlebowski (1916–1918)
4. Jan Karol Kochanowski (1918–1925)
5. Kazimierz Żórawski (1925–1931)
6. Wacław Sierpiński (1931–1952)
7. Wiktor Kemula (1981–1985)
8. Aleksander Gieysztor (1986–1992)
9. Bolesław Górnicki (1992–1995)
10. Witold Rudowski (1995–2001)
11. Andrzej Paszewski (2001–2007)
12. Janusz Lipkowski (od 2007)

Soja

Soja (Glycine Willd.) – rodzaj roślin spośród rodziny bobowatych, spośród których największe aplikacja w rolnictwie ma soja warzywna. Gatunkiem typowym jest Glycine clandestina Wend..

Systematyka

Synonimy taksonomiczne:

Triendilix Rafinesque

Pozycja wg APweb (2001…) – aktualizowany system APG II

Jeden z rodzajów podrodziny bobowatych właściwych Faboideae w rzędzie bobowatych Fabaceae s.l.. W obrębie podrodziny należy do plemienia Phaseoleae.

Pozycja w systemie Reveala (1993-1999):

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Fabanae R. Dahlgren ex Reveal, rząd bobowce (Fabales Bromhead), rodzina bobowate (Fabaceae Lindl.), podrodzina ” Glycinoideae” Horan., plemię ” Glycineae” Horan, podplemię Glycininae Benth., rodzaj soja (Glycine L.).

Gatunki flory Polski

• soja warzywna, s. owłosiona (Glycine max (L.) Merr., syn. S. hispida Moench.) – efemerofit

Inne gatun

• G. albicans Tind. & Craven
• G. arenaria Tind.
• G. argyrea Tind.
• G. canescens F.J. Herm.
• G. clandestina Wendl.
• G. curvata Tind.
• G. cyrtoloba Tind.
• G. falcata Benth.
• G. hirticaulis Tind. & Craven
• G. lactovirens Tind. & Craven
• G. latifolia (Benth.) Newell & Hymowitz
• G. latrobeana (Meissn.) Benth.
• G. microphylla (Benth.) Tind.
• G. pindanica Tind. & Craven
• G. soja Sieb. & Zucc. – soja ussuryjska
• G. tabacina (Labill.) Benth.
• G. tomentella Hayata

Zastosowanie

• Roślina uprawna. Soja zwyczajna jest pospolitą rośliną uprawną. Główne rejony uprawy

Urban II

Urban II (łac. Urbanus II, właśc. Odon de Lagery OSB; ur. ok. 1035 w Chatillon-sur-Marne, zm. 29 lipca 1099 w Rzymie) – papież w okresie od 12 marca 1088 do 29 lipca 1099, błogosławiony Kościoła katolickiego.

Biografia

Wcześniejsze życie

Urban pochodził z francuskiej rodziny szlacheckiej. Kształcił się szkole katedralnej w Reims, jego nauczycielem był św. Bruno z Kolonii, założyciel zakonu kartuzów. Odon de Lagery został kanonikiem i archidiakonem katedry w Reims; około 1068 wstąpił do zakonu benedyktynów (klasztor w Cluny). Pełnił w Cluny m.in. funkcję przeora; wysłany do Rzymu na zaproszenie papieża Grzegorza VII, był bliskim doradcą papieża w okresie jego starań o reformę Kościoła. W 1080 został mianowany kardynałem–biskupem Ostii i w latach 1082-1085 był legatem we Francji i Niemczech (w 1083 krótko więziony przez cesarza Henryka IV). Koordynował obsadę wakujących stolic biskupich w Saksonii duchownymi wiernymi Grzegorzowi VII oraz przeprowadził synod w Kwedlinburgu, na którym klątwą obłożony został antypapież Klemens III oraz jego zwolennicy.

Powrócił do Rzymu z misji legata w 1085, już po śmierci Grzegorza VII. Początkowo był przeciwnikiem wyboru Wiktora III, ostatecznie uznał go jednak za prawowitego papieża; po śmierci Wiktora (1087) wybór nowego papieża nie mógł odbyć się w Rzymie, opanowanym przez antypapieża Klemensa. 12 marca 1088 w Terracinie wybrany został Odon de Lagery; przyjął imię Urbana II.

Pontyfikat

W 1089 roku Urban przeprowadził synod w Melfi, na którym podtrzymał postanowienia swojego poprzednika, dotyczące symonii, małżeństw księży i inwestyturze świeckiej. Ogłosił także utworzenie Kurii Rzymskiej, zorganizowanej na wzór dworu królewskiego, oraz podniósł znaczenie kolegium kardynalskiego. Jego działania były jednak znacznie ostrożniejsze niż Grzegorza VII, ponieważ pozycja papieża była wówczas słaba, ze względu na rządy antypapieża Klemensa. Reformatorzy gregoriańscy sprzeciwili się takim metodom, lecz umocniło to pozycję papiestwa. W tym samym roku Klemens odbył synod, na którym ekskomunikował Urbana. Rok później Urban przyjechał do Rzymu i odbył uroczysty ingres. Jednak wkrótce potem interwencja Henryka IV, skłoniła go do ponownej ucieczki z miasta i chronienia się u Normanów. Gdy w 1093 roku, przeciwko Henrykowi wystąpił jego syn Konrad Salicki, papież mógł bezpiecznie wrócić do Rzymu. Prawdopodobnie za pomocą łapownictwa odzyskał Lateran (w 1094) i Zamek Świętego Anioła (w 1098).

W latach 90. XI wieku, papież pozostawał w konflikcie z królem Francji Filipem I – m.in. ogłosił jego ekskomunikę), w związku ze sprawami matrymonialnymi króla. W Hiszpanii przywrócił arcybiskupstwo w Toledo i nadał nowemu arcybiskupowi paliusz i prymat na cały kraj.

Na synodzie w Piacenzy w 1095 roku odnowił ekskomunikę Klemensa. 27 listopada 1095 na synodzie w Clermont ogłosił hasło wojny świętej, czym zapoczątkował wyprawy krzyżowe. Podczas tego synodu został także wydany dekret Treuga Dei. W związku z udziałem w krucjatach, wszyscy uczestnicy wyprawy mieli dostąpić odpustu zupełnego. Krzyżowcy zdobyli Jerozolimę 15 lipca 1099; papież zmarł dwa tygodnie potem, wiadomość o powodzeniu krucjaty nie zdążyła do niego dotrzeć. Wśród historyków toczą się spory, na ile pierwsza wyprawa krzyżowa była wynikiem umyślnego działania papieża, a na ile nieporozumieniem z cesarzem Aleksym I Komnenem.

Za jego pontyfikatu założony został zakon cystersów. Z pomocą Anzelma z Canterbury zdołał przekonać przedstawicieli Kościoła wschodniego do doktryny Filioque, mówiącej o podwójnym pochodzeniu Ducha Świętego.

Kult

Urban został beatyfikowany 14 lipca 1881 przez papieża Leona XIII, natomiast jego wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest 29 lipca.