Mierzeja (abstrahując od niewielkiej zachodniej części) jest chwiejnie zurbanizowana dodatkowo praktycznie niezindustrializowana. Wszystkie miejscowości położone w jej polskiej części (abstrahując od Gdańska) dawny dawno wioskami rybackimi, i aktualnie są miejscowościami wypoczynkowymi.
Nazwa
Nazwę „Mierzeja Wiślana” wprowadzono urzędowo w 1950 roku, zastępując poprzednią niemiecką nazwę mierzei – Frische NehrungZarządzenie Ministra Administracji Publicznej spośród dnia 15 grudnia 1949 r. (, s. 76). Najpierw polską nazwą była Mierzeja Świeża. Stosowano dodatkowo nazwę Mierzeja Fryska.
W języku rosyjskim Mierzeja Wiślana owo Балтийская коса (Bałtijskaja kłosek).
Granice
Mierzeja Wiślana ma circa 96 km długości dodatkowo 1–2 km szerokości. W tym dookoła 30 km przypada na sektor Żuław Wiślanych, 56 km na aspekt oddzielający Zalew Wiślany od chwili Zatoki Gdańskiej (w tym 30 km po stronie polskiej) aż do Cieśniny Piławskiej a ok. 10 km przypada na sekcja w ciągu Cieśniną Piławską aż do Lochstedt. Północną granicą mezoregionu jest Zatoka Gdańska, będąca częścią Morza Bałtyckiego. Od południa graniczy z Żuławami Wiślanymi oraz przez zalew z Wybrzeżem Staropruskim. Granicę uzupełnia od zachodu Pobrzeże Gdańskie.
Mezoregion leży na terenie miasta Gdańska i powiatu nowodworskiego oraz obwodu kaliningradzkiego (Rosja).
Wcześniej ten mezoregion, podobnie jak Mierzeja Helska, Wybrzeże Słowińskie oraz Wysoczyzna Żarnowiecka, był zaliczany do Pobrzeża Kaszubskiego, w systemie regionalizacji Kondrackiego są one osobnymi mezoregionami.
Geologia i geomorfologia
Mierzeja Wiślana jest wielką piaszczystą wydmą, której wysokość w niektórych miejscach przekracza 30 metrów. Mierzeja została zbudowana przez morze w wyniku działań fal morskich. Drugim, obok falowania morskiego, równie ważnym czynnikiem kształtującym wydmy Mierzei Wiślanej był (a teraz w mniejszym stopniu jest) wiatr. Najwyższa wydma, Wielbłądzi Garb (56m n. p. m.) znajduje się kilka kilometrów na wschód od Krynicy Morskiej.
Sieć wodna
Mierzeja Wiślana zamyka deltę Wisły i oprócz ujść Wisły w mezoregionie nie ma żadnej sieci wodnej.
Klimat
Temperatura powietrza
Warunki klimatyczne w mezoregionie są wyraźnie inne od tych w głębi kraju, ale podobne do tych w innych nadmorskich mezoregionach. Średnia temperatura roczna jest nieco wyższa niż na pojezierzach, jednak nieco niższa niż w centrum Polski. Wiosną jest chłodniej niż w głębi kraju, lecz jesienią wyraźnie cieplej. Średnia roczna oraz średnia dobowa amplituda temperatur są mniejsze niż w głębi kraju, ze względu na większe ciepło właściwe wody w morzu. Wpływ Bałtyku jest również widoczny w długości pór roku – na wybrzeżu zimy są znacznie krótsze, a jesień dłuższa. Prawie nie występuje przedwiośnie. W zachodniej części mezoregionu na klimat wpływ ma również oddziaływanie aglomeracji trójmiejskiej.
Przyroda
Flora
Warunki klimatyczne oraz glebowe powodują, że na terenie mierzei wykształciła się roślinność charakterystyczna dla wybrzeża. W podziale geobotanicznym roślinność ta jest zaliczona do "Krainy Wybrzeża".
Roślinność mierzei wiślanej występuje w charakterystycznych pasmach. Podstawową roślinnością plaży jest honkenia piaskowa, rukwiel nadmorska, powodująca miedzy innymi hamowanie wydm. Oprócz tego występują inne słonorośla związane z siedliskami plaż np. solanka kolczysta.
Na wydmie białej dominują luźno rosnące trawy. Typowymi trawami polskiego wybrzeża są piaskownica zwyczajna oraz wydmuchrzyca piaskowa. Oprócz traw rzadko występuje lepiężnik oraz groszek nadmorski a także bylica polna, która rośnie również poza strefą nadmorską.
Na wydmie szarej oprócz roślin występujących na wydmie białej pojawia się wiele zielenic, sinic oraz turzyca piaskowa, szczotlicha siwa, kocanki piaskowe. Dzięki zwiewaniu obumierających roślin na wydmach tych tworzy się niewielka warstwa próchnicy.
Naturalną roślinnością centralnej części mierzei jest bór sosnowy. Sosna zwyczajna jest drzewem, które bardzo dobrze radzi sobie w trudnych warunkach. Sosna jest rośliną pionierską na wydmie szarej. Ze względu na działalności wiatru sosny rosnące na wydmach są mocno zdeformowane korony oraz pnie są niesymetryczne. Oprócz sosny w borach sosnowych rosną: jałowiec pospolity i wierzba piaskowa. W runie boru sosnowego występuje wrzos zwyczajny, bażyna czarna oraz borówka brusznica.
Ochrona przyrody
Na Mierzei Wiślanej znajdują się Park Krajobrazowy Mierzeja Wiślana oraz cztery rezerwaty przyrody:
- Ptasi Raj W całości na terenie Gdańska
- Mewia Łacha Częściowo na terenie Gdańska
- Kąty Rybackie
- Buki Mierzei Wiślanej.
Ludność, gospodarka, komunikacja
Ludność i urbanizacja
Mimo że większość terenu Mierzei zajmują miasta Gdańsk, Krynica Morska oraz Bałtijsk w Rosji, tereny są słabo zurbanizowane, szczególnie na terenie Gdańska, poza przemysłowo-mieszkaniową dzielnicą Stogi z Przeróbką.
Gospodarka
Mierzeja jest wykorzystywana głównie w celach turystycznych. Ze względu na niestabilność gruntu poza zachodnim skrawkiem obszar ten nie jest zindustrializowany.
W zachodniej części na granicy z Pobrzeżem Kaszubskim znajduje się Port Gdańsk.
Komunikacja kolejowa
Na terenie mezoregionu znajduje się północny fragment wąskotorowej, obecnie działającej w ograniczonym zakresie tylko w sezonie letnim, Żuławskiej Kolei Dojazdowej – 15 stacji i przystanków: Lewy Brzeg Wisły, Prawy Brzeg Wisły, Mikoszewo, Jantar, Jantar Port, Jantar Młyn, Jantar Leśniczówka, Junoszyno, Stegna Gdańska, Stegna PKS, Sztutowo Muzeum
Drogi
Przez całą długość mezoregionu przebiega droga wojewódzka nr 501, krzyżująca się w Stegnie z drogą wojewódzką nr 502. Na 13. kilometrze trasy na Przekopie Wisły znajduje się przeprawa promowa.
Turystyka
Wszystkie miejscowości położone w polskiej części Mierzei były niegdyś wioskami rybackimi, a obecnie są miejscowościami wypoczynkowymi. Rejon jest znany z terenów umożliwiających uprawianie sportów wodnych. W miejscowościach na terenie mezoregionu znajdują się zabytki oraz inne atrakcje turystyczne. Do najbardziej znanych należą:
- Kościół Ryglowy w Stegnie
- Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej
- były obóz koncentracyjny w Sztutowie
- molo w Krynicy Morskiej
- latarnia morska w Krynicy Morskiej
- Żuławska Kolej Dojazdowa.
Przez Mierzeję Wiślaną prowadzi Jantarowy Szlak–Międzynarodowy Szlak Nadmorski E9.
vstelecom 